คําว่า บุญ
หมายถึง ธรรมชาติอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นที่ใจ
ธรรมชาติที่ชำระจิตใจให้สะอาดให้ผ่องใส มีผลได้แก่ความสุขที่เกิดทางใจ
บุญเกิดได้หลายทาง
เรียกว่า บุญกิริยาวัตถุ 10 ดังนี้
1. ทานมัย คือ บุญสำเร็จด้วยการบริจาคทาน ได้แก่
วัตถุสิ่งของให้ธรรมะเป็นทาน เรียกธรรมทาน ให้อภัย เรียกอภัยทาน
2. ศีลมัย คือ บุญสำเร็จด้วยการรักษาศีล ได้แก่
การปฏิบัติตามข้อห้ามตามที่ทรงบัญญัติในพระปาฏิโมกข์เพื่อกำจัดกิเลส
3. ภาวนามัย คือ บุญสำเร็จด้วยการเจริญภาวนา ได้แก่
การปฏิบัติใจเพื่อกำจัดกิเลส แบ่งเป็น สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา
4. ไวยาวัจจมัย คือ
บุญสำเร็จด้วยการช่วยเหลือกิจการสงฆ์และภาระพระศาสนา
5. อปจายนะมัย คือ
บุญสำเร็จด้วยการมีกิริยาอ่อนน้อมถ่อมตนต่อผู้ใหญ่ผู้มีพระคุณและคนทั่วไป
6. ปัตติทานมัย คือ
บุญสำเร็จด้วยการอุทิศส่วนบุญให้แก่ญาติผู้ล่วงลับไปแล้ว
7. ปัตตานุโมทนามัย คือ
บุญสำเร็จด้วยการแสดงอนุโมทนาในส่วนบุญร่วมกับผู้อื่น
8. ธัมมเทศนามัย คือ บุญสำเร็จด้วยการแสดงธรรม
ได้แก่ การอธิบายบรรยายธรรมะ ให้แก่ผู้ร่วมโลกที่ร่วมทุกข์เกิดแก่เจ็บตาย
9. ธัมมัสสวนามัย คือ บุญสำเร็จด้วยการฟังธรรม
ได้แก่ การฟังธรรมและนำ ข้อธรรมมาประพฤติปฏิบัติให้พ้นทุกข์
10. ทิฏฐชุกัมม์ คือ
การทำความเห็นให้ตรงเป็นสัมมาทิฏฐิเชื่อในธรรมและการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย
ในบรรดาสิ่งที่อาจช่วยเราได้ในโลก
ไม่มีอะไรจะวิเศษเท่ากับบุญเลย
คนบางคนช่วยเราได้อย่างมากก็เพียงช่วงระยะเวลาจากเปลไปสู่หลุมฝังศพเท่านั้น
แต่บุญที่เราทำไว้มากๆ นี้ จะช่วยเราได้ตั้งแต่ก่อนเกิด เกิดแล้วยังตามช่วย
ตายแล้วยังตามช่วย แม้การบรรลุจุดหมายสูงสุดทางพระพุทธศาสนา คือการบรรลุพระนิพพาน
บุญนี้เท่านั้นที่ช่วยเรา
บุญกิริยาวัตถุทั้ง 10 ประการนี้ เป็นวิธีทำ บุญในทางพระพุทธศาสนา
ซึ่งพุทธศาสนิกชนสามารถประพฤติปฏิบัติในข้อใดข้อหนึ่งได้ตามอัธยาศัย
ซึ่งล้วนแต่เป็นบ่อเกิดแห่งบุญ เป็นทางแห่งการสั่งสมบุญทั้งนั้น
ขอให้ตั้งใจประพฤติปฏิบัติเท่านั้นก็จะเป็นบุญกุศลทั้งสิ้น
เมื่อทราบชัดบ่อเกิดแห่งบุญ
คือ บุญกิริยาวัตถุ 10 ประการ เช่นนี้แล้ว
ควรที่จะเร่งรีบทำบุญทำความดีบ่อยๆ ตามอัธยาศัย ตามโอกาสอำนวย ที่สามารถจะทำได้
และเมื่อบุญหรือความดีที่ทำไว้นั้นมากพอสมควร
บุญนั้นก็จักบันดาลให้ประสบความสุขความเจริญทั้งในภพนี้ และภพหน้า